تدوین یک طرح راهبردی (استراتژیک) برای خیریه یکی از مؤثرترین راه‌ها برای تحقق بیانیه مأموریت آن است. طرح راهبردی، مأموریت خیریه را به پروژه‌ها و اهداف قابل اندازه‌گیری با ردیابی آسان پیوند می‌دهد.
این طرح مشخص می‌کند که سازمان به چه سمتی حرکت می‌کند و چگونه می‌خواهد به نقطه مورد نظر برسد. با تغییر عوامل مختلف در طول این مسیر، طرح راهبردی نیز باید مورد مشورت یا جرح و تعدیل قرار گیرد تا به یک راهنمای ارزشمند برای عملیات خیریه تبدیل شود.
در ابتدا باید بدانید که چه مواردی را در برنامه خود بگنجانید. در این مطلب، یک نقشه کلی برای کمک به تدوین یک طرح راهبردی و کاربردی ارائه می‌شود.
مفاد طرح راهبردی
به طور کلی طرح راهبردی خیریه باید حاوی موارد زیر باشد:
- مأموریت، چشم‌انداز و ارزش‌های خیریه
- اهداف خیریه و نحوه دستیابی به آنها از طریق انجام فعالیت‌ها
- ارزیابی منابع جاری
- تجزیه و تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای سازمان (SWOT)
هر یک از اجزای فوق می‌تواند کوتاه یا بلند باشد. همچنین می‌توانید بخش‌هایی در خصوص گزارش‌های مالی، بودجه‌های عملیاتی، طرح‌های ارتباطی یا یک خلاصه عملیاتی را در طرح راهبردی خود بگنجانید.
حال بررسی می‌کنیم که هر یک از این بخش‌ها چگونه تدوین می‌شوند.
تدوین مأموریت، چشم‌انداز و ارزش‌های خیریه
این بخش از طرح راهبردی توصیف می‌کند که دلیل وجودی خیریه چیست، چه کاری انجام می‌دهد و برای رسیدن به هدفی تلاش خواهد کرد.
بیانیه مأموریت
بیانیه مأموریت به این سؤال پاسخ می‌دهد که: "خیریه چه کاری انجام می‌دهد؟"
پاسخ شما باید ماهیت خدمات یا کالاهای خیریه و همچنین مخاطبانتان را دربرگیرد. از زبان ساده استفاده کنید. بهترین بیانیه‌های مأموریت به طرزی ساده و قانع‌کننده توضیح می‌دهند که چرا خیریه وجود دارد (دلیل وجودی خیریه چیست؟).
بیانیه چشم‌انداز و ارزش‌ها
بیانیه چشم‌انداز به این سؤال پاسخ می‌دهد که: "شما چه امیدی به خیریه خود و جامعه‌ای که بر آن تأثیر می‌گذارد، دارید؟" این بیانیه مشابه با بیانیه مأموریت است و با تمرکز بر تأثیرات عمیق‌تر خیریه، آن را تکمیل می‌کند. همچنین می‌توانید ارزش‌های خیریه خود را در بیانیه چشم‌اندازتان بگنجانید.
برای مثال مؤسسه TED (مخفف فناوری، سرگرمی و طراحی) یک نمونه عالی از بیانیه مأموریت و چشم‌انداز را ارائه می‌دهد. مأموریت آن ساده است: نشر ایده‌ها از طریق سخنرانی‌های کوتاه و تأثیرگذار با عنوان «TED Talks». چشم‌انداز این ایده را شرح می‌دهد: "ما شدیداً به قدرت ایده‌ها برای تغییر نگرش‌ها، زندگی‌ها و در نهایت جهان باور داریم."
برای مطالعه :
تعریف اهداف، مقاصد و فعالیت‌های خیریه
پس از تدوین چشم‌انداز آینده خیریه، اهداف مشخصی را تعریف کنید که در راستای مأموریت شما باشند. برای مثال اگر هدف خیریه بهبود جوامع از طریق تهیه مسکن و خانه‌های بهتر است، اهدافی را تعریف کنید که از این مأموریت پشتیبانی کنند. اهداف باید خاص و دقیق باشند مانند کلنگ‌زنی برای احداث مسکن در یک جامعه جدید. از سوی دیگر این اهداف شاید در سطح کل سازمان باشند، نظیر استخدام پرسنل بیشتر یا گسترش تیم بازاریابی.
وقتی اهداف کلی (goals) خیریه خود را تعریف کردید، آنگاه آنها را به مقاصد (objectives) و فعالیت‌های (activities) خاص و جزئی تجزیه کنید. برای مثال اگر یکی از اهداف کلی شما ساخت خانه برای افراد آسیب‌پذیر در یک جامعه جدید است، مقصد می‌تواند ساخت تعداد معینی خانه جدید در یک دوره زمانی مشخص باشد. در این مثال مجموعه فعالیت‌ها را می‌توان شامل جلب حمایت مقامات محلی، جمع‌آوری منابع و استخدام داوطلبان ماهر تعریف کرد.
ارزیابی منابع و محیط
به منابع در دسترس خیریه خود توجه کنید. این منابع شاید شامل موارد زیر باشند:
- پشتیبانی داخلی: ستاد کارکنان و اعضای هیئت مدیره
- پشتیبانی بیرونی: داوطلبان و خیّران
- سایر پشتیبانی‌ها: شبکه‌ها، مردم، دوستان و خانواده
- پول و درآمد
- امکانات، تجهیزات، محصولات
- آموزش
این بخش از طرح راهبردی نباید شامل جزئیات تلاش‌های مربوط به جذب کمک‌های مالی باشد. در مقابل، دارایی‌هایی که در اختیار دارید و به شما در رسیدن به اهدافتان کمک می‌کند را مشخص می‌نمایید.
انجام تجزیه و تحلیل SWOT
تجزیه و تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای (SWOT) خیریه می‌تواند به شما کمک کند درباره نحوه استفاده مؤثر از منابع خود تصمیم بگیرید. نقاط قوت و ضعف جزو عناصر داخلی خیریه هستند، در حالی که فرصت‌ها و تهدیدها نیروهای بیرونی محسوب می‌شوند.
نقاط ضعف و قوت
وجود امکانات کافی در مکان‌های مناسب ممکن است از جمله نقاط قوت خیریه باشد. کارکنان و داوطلبان، خوشحال و راضی، دارای تعلق خاطر و پرشور و اشتیاق هستند. منابع انسانی و فیزیکی نیز از جمله نقاط قوت هستند. از سوی دیگر ممکن است گاهی اوقات برای یافتن بودجه دچار مشکل شوید یا فرصت‌های سرمایه‌گذاری کمیاب و نادر باشد. منابع مالی نیز است نقطه ضعف دیگر شما باشد.
فرصت‌ها و تهدیدها
نیروهای بیرونی خارج از خیریه بر سازمان تأثیرگذار خواهند بود، چه مستقیماً با مأموریت آن در ارتباط باشند و چه ارتباطی به این مأموریت نداشته باشند. این فرصت‌ها و تهدیدها از کنترل خیریه خارج هستند. تغییرات در بازار، روندهای اقتصادی و جمعیت‌شناسی و مقررات دولتی می‌تواند بر خیریه شما تأثیر بگذارد.
برای مثال تغییر قوانین منطقه‌بندی ممکن است یکی از تهدیدات وارده به یک خیریه ساخت مسکن باشد. در نقطه مقابل فرصت می‌تواند شرایط آب و هوایی در یک منطقه جدید باشد که به خیریه اجازه می‌دهد از انرژی خورشیدی یا نیروی باد برای ساخت خانه‌های جدید بهره گیرد.
بیشتر بخوانید :
جزئیات و مرور نهایی
حال که اجزای اصلی برنامه راهبری خود را تدوین کرده‌اید، می‌توانید بخش‌ها یا ضمایم دیگری را در صورت صلاحدید به آن اضافه کنید. خلاصه و چکیده عملیاتی (executive summary) در آغاز طرح باید حاوی شرح مختصری از اطلاعات بعدی باشد.
می‌توانید جداول زمانی اهداف خود، بودجه‌های عملیاتی و مالی با تفصیل بیشتر یا نحوه برنامه‌ریزی برای نظارت و ارزیابی پیشرفت به سمت اهداف را در طرح راهبردی بگنجانید.
پس از تکمیل طرح راهبردی، حداقل یک روز آن را قبل از مرور نهایی رها کنید. در این مدت شما و تیم‌تان می‌توانید با نگاهی نو به آن بنگرید. در مرحله مرور نهایی زمان کافی را برای ویرایش، اضافه کردن منابع بیشتر یا شفاف‌سازی نکات اختصاص دهید اما با تعیین یک ضرب‌الاجل مطمئن شوید که مرور پیش‌نویس بیش از حد طولانی نخواهد شد.
پس از اتمام بررسی و مرور نهایی، طرح شما به پایان رسیده و آماده اجراست. گام بعدی شامل ایجاد یک نسخه عمومی و شسته رفته برای شرکای اصلی و تأمین‌کنندگان مالی و همچنین به اشتراک گذاشتن آن با جامعه و ذینفعان به ویژه افرادی است که در طول برنامه‌ریزی دخالت داشتند. با سازماندهی خوب برنامه و توجه به جزئیات، طرح راهبردی می‌تواند مسیر پیشرفت را ترسیم کرده و به شما در رسیدن به اهدافتان کمک کند.
منبع: thebalancesmb.com
دیدگاه خود را بنویسید